Esans Hammaddeleri
Esans hammaddeleri iki grupta toplanır;
1. Kimyasal maddeler
2. Natural maddeler (uçan yağ, eterik yağ, essential oil)
Kimyasal Maddeler
Esans yapımında kullanılan kimyasal maddeler tümüyle organik maddelerdir. Alkol, aldehit, keton, amin, ester, eter, terpen, tiol gibi organik grupların aromatik türleri kompoze esans yapımında kullanılmaktadır. Bu maddeler çoğu kez çeşitli kimyasal reaksiyonlarla sentez yoluyla, nadiren Natural maddelerden elde edilir. Kimyasal maddeler, kimya sanayi gelişmiş ülkelerde sentez yoluyla üretilir. Ülkemizde, üretimi yapılan kimyasal maddeler çeşit ve miktar olarak çok azdır. Esans sanayinde kullanılan kimyasallar hiçbir zaman %100 saflıkta değildir. Saflık oranı genelde %95-99 arasındadır. Bazen de izomer karışımları olabilirler.
Natural Maddeler
Genellikle doğadaki tek bir kokulu bitkiden veya hayvansal salgılardan fiziksel metotlar ile elde edilen az-çok uçucu olan ürünlerdir. Bu maddelerin uluslararası adı Essential Oil, ülkemizde kullanılan isimleri Uçan Yağ veya Eterik Yağ’dır. Bitkisel menşeli essential oil bitkilerin çiçek, yaprak, meyve, tohum, gövde ve kökleri gibi çeşitli kısımlarından elde edilir.
Örneğin; Çiçeklerin taç yaprakları : Gül, yasemin, menekşe, portakal, papatya, ylang-ylang…
Koku duygu dünyamızı etkileyen en önemli öğedir, bazı davranış ve tepkilerin oluşmasına neden olur. Örneğin duyulan taze ot, yaprak ve yeşillik kokusu, ferahlık, yaşam heyecanı ve baharı anımsatır. Güzel bir çiçek kokusu da, huzur, mutluluk ve rahatlık duygusu verir.
• Yaprak : Biberiye , defne, fesleğen , kekik , nane , okaliptüs , karanfil , styrax, …
• Meyve kabuğu : Bergamot, greyfurt, limon, misket limonu , portakal, mandalina…
• Tohum : Anason , havuç , acıbadem , kereviz , kimyon , küçük Hindistan cevizi veya muskat …
• Ağaç kabuğu : Tarçın , çam …
• Kök : Zambak , kedi otu , zencefil …
• Reçine : Myrrh, Buhur veya tütsü …
• Ağaç : Camphor, cedar, rosewood, sandalwood, ardıç …
• Olgunlaşmamış bitki meyvesi : yenibahar
• Esmer amber, kehribar
• Castoreum
• Civet
• Musk (misk)
• Honeycomb (petek)
• Diğer naturel kaynaklar: Likenler ve deniz yosunları bu gruba girer. Likenlerden oakmoss ve treemoss gibi maddeler elde edilir. Yosunlardan elde edilen yağlar ise oldukça pahallı olduğu için bunların yerine sentetikleri kullanılır.
Essential oiller fiziksel özellik ve saflıklarına göre ürün tipi olarak 3 grupta toplanırlar ve şöyle adlandırılırlar:
1- Absolut=ABS: Essential oillerin en saf tipidir. Uçan yağdan başka madde içermez. Concret ürünlerin içindeki waxların alkolle uzaklaştırılmasıyla elde edilir. Alkollü ekstrakt daha sonra vakum altında destile edilerek alkol ayrılır. Saf olarak essential oil elde edilir. Absolut, esansın en yoğun halidir ve bu sebeple en pahalısıdır.
2- Concret: Çiçek yaprak veya bitkinin diğer kısımlarının herhangi bir solventle ekstraksiyonundan elde edilen essentail oil bitkisel waxların ve solventte çözünen bitkisel maddelerin karışımıdır. Yarı katı görünümdedir. Wax ve resinoid içerdiğinden çözünürlüğü çok zor olan maddelerdir. Esanslarda kullanıldığında esansın çözünürlüğünü azaltır.
3- Oleoresin=Resinoid: Genelde bitkilerin kuru dal, gövde gibi kısımları ya da kurutulmuş yosunların uygun solventle ekstraksiyonundan elde edilirler. %80-90 oranında resin ve essentail oil karışımıdır, çeşitli saflaştırma yöntemleri ile essential oiller ile resinler birbirinden ayrılır. Resinoidler çoğunlukla, parfümü oluşturan uçucu bileşenlerin buharlaşmasını yavaşlatan fiksatif maddelerdir, akışkanlığı az, yapışkan, koyu renkli, berrak ve de çözünürlüğü azdır. Genelde bu maddeler utgun solventlerle karıştırılarak satışa sunulur ve kullanılır. Tolu rezinoid, elemi rezinoid ve styrax en tanınmış rezinoidlerdendir.